احادیث احادیث موضوعی اهمیت امر به معروف و نهی از منکر شرح فراز وَ أَمَرْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ زیارت جامعه کبیره
آخرین بروز رسانی در جمعه, 15 شهریور 1392 ساعت 12:38 | 
وَ أَمَرْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ
[ما اقرار و اعتراف مي كنيم به اين كه] شما [خاندان عصمت]هم امر به معروف كرده‌ايد هم نهي از منكر
امر به معروف و نهي از منكر، دو وظيفه‌ي مهمّ اسلامي
هم آمر به معروف و ناهي از منكر هستيد هم مجاهد در راه خدا، آن هم در مرتبه‌ي اعلاي جهاد.معروف يعني شناخته شده و منكر يعني ناشناس.جامعه‌ي اسلامي آن چنان بايد پاك و مبرّا از كارهاي زشت و ناپسند باشد كه هر كار زشتي در نظر مسلمان، ناشناس و منكر به حساب بيايد و بيگانه و غريبه ديده شود ، آن گونه كه مثلاً اگر يك زن بي حجاب ببيند ، با تعجّب بگويد: اين ديگر چيست ؟ ما چنين چيزي نداشتيم !
لذا اين دو وظيفه‌ي مهمّ اسلامي، امر به معروف و نهي از منكر، بيانگر اين مطلب است كه بايد در محيط زندگي مسلمانان، تمام كارهاي خوب، معروف، يعني شناخته شده و آشنا و خودي، به حساب بيايد و تمام كارهاي بد،منكر، يعني غريبه و بيگانه، ديده شود و از همه سو در مقام طرد آن از زندگي خود برآيند.
وظايف عقلي و شرعي هر مسلمان
هر مسلماني به حكم عقل و شرع داراي دو وظيفه است:1 ـ عمل به معروف ؛ يعني انجام دادن آنچه شرعاً دستور داده شده است و ترك منكر؛ يعني ترك آنچه شرعاً تحريم شده است.2ـ امر به معروف ؛ يعني ، واداشتن ديگران به اداي واجبات و نهي از منكر؛ يعني، باز داشتن ديگران از ارتكاب گناهان.
هر مسلماني موظّف است كه هم خودش عامل به واجبات و تارك محرّمات باشد هم ديگران را به اداي واجبات امر و از ارتكاب محرّمات نهي كند.حالا اگر فرضاً كسي خودش اهل عمل نيست،آيا وظيفه‌ي امر به معروف و نهي از منكر از او ساقط است؟ خير،اين دو از هم جداست.اهل عمل نبودن مجوّز ترك امر و نهي كردن به ديگران نيست كه در آن صورت، دو گناه مرتكب شده است: يكي اين كه خودش عمل نكرده است و ديگر اين كه ديگران را امر و نهي نكرده و سبب تعطيل گشتن دو اصل دين شده است.
البتّه، تأثير امر و نهي انسان در ديگران مشروط به اهل عمل بودن خود انسان است امّا وجوب امر و نهي ديگران مشروط به اهل عمل بودن خود انسان نيست. انسان مسلمان دو وظيفه دارد:هم بايد عامل باشد به وظايف شخصي خودش، هم بايد امركننده و نهي كننده‌ي ديگران باشد؛ ترك وظيفه‌ي شخصي مجوّز ترك وظيفه‌ي اجتماعي نيست.
خشم بزرگ خدا از گفتن و عمل نكردن
در آيه‌ي شريفه‌اي كه مي فرمايد:
]يا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ[؛[1]
«اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، چرا آنچه را خود عمل نمي كنيد مي گوييد».
منظور اين نيست كه اگر خود عمل نمي كنيد، ديگران را هم امر و نهي نكنيد، بلكه آيه‌ي شريفه در مقام توبيخ است كه چرا پاي بند به گفته هاي خود نيستيد.اين كار زشتي است كه انسان به آنچه مي گويد عمل نكند.عالم بي‌عمل سزاوار توبيخ است.
]كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ أنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ[؛[2]
«اين كار موجب خشم عظيم در نزد خداست كه بگوييد آنچه را به آن عمل نمي كنيد».
پس، مقصود آيه‌ي شريفه اين نيست كه حالا كه خودتان اهل عمل نيستيد، حقّ امر و نهي به ديگران نداريد، بلكه از اهل ايمان مي خواهد كه عامل به گفته هاي خود باشند و در عالم ايمان،به گفتن اكتفا نكنند كه موجب خشم بزرگ خدا مي شوند؛در نتيجه،اين آيه نافي مسأله‌ي امر و نهي ديگران نيست.
عامل انهدام اساس اسلام
در اهمّيّت مسأله‌ي امر به معروف و نهي از منكر،اين بيان از امام اميرالمؤمنين(ع) كافي است:
(وَ مَا أعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللهِ عِنْدَ الْأمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ إِلَّا كَنَفْثَة فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ)؛[3]
«همه‌ي اعمال نيك و جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهي از منكر، به سان آب اندكي است كه از دهان هنگام دميدن بيرون مي آيد،در برابر درياي عميق بيكران».
با تعطيل شدن امر به معروف و نهي از منكر، اساس اسلام رو به انهدام مي رود و جامعه‌ي مسلمين عزّت خود را از دست مي‌دهد. لذا امام باقر(ع)فرموده‌اند:
(اِنَّ الاَمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ سَبيلُ الْاَنْبِياءِ وَ مِنْهاجُ الصّالِحينَ)؛
«راه و رسم پيامبران و صالحان امر به معروف و نهي از منكر است».
(فَريضَة عَظيمَة تُقامُ بِهَا الْفَرائِضُ)؛
«فريضه‌ي بزرگي است كه ساير فرايض به سبب آن به پا داشته مي شوند و استوار مي گردند».
(وَ تَأْمَنُ الْمَذاهِبُ)؛
راه‌ها امنيّت پيدا مي كنند [و جلو هرج و مرج و طغيانگري‌ها گرفته مي شود].
(وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظالِمُ)؛
«كسب و كارها حلال مي شود و هر صاحب حقّي به حقّش مي رسد».
(وَ تُعْمَرُ الاَرْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ الاَعْداءِ)؛[4]
«زمين آباد مي شود و از دشمنان انتقام گرفته مي شود».
البتّه، امر به معروف و نهي از منكر مراتب و شرايط و احكام مخصوصي دارد كه فعلاً مجال تفصيل آن نيست.
[1]ـ سوره‌ي صفّ،آيه‌ي2.
[2]ـ همان،آيه‌ي3.
[3]ـ نهج‌البلاغه‌ي فيض،حكمت 366.
[4]ـ كافي،جلد5،صفحه‌ي56.
برگرفته از کتاب حبل متین جلد 2 صفحه 95 شرح زیارت جامعه کبیره آیت الله ضیاء آبادی
لو گوی ما
لینک به وب سایت احادیث
